شناخت بیماری وبا
تعریف : وبا یک بیماری اسهالی حاد است که می تواند طی چند ساعت باعث دهیدراتاسیون سریعا پیشرونده و مرگ شود .
اتیولوژی و انسیدانس :
عامل بیماری وبا ویبریوکلرا می باشد .وبا یک بیماری اسهالی مخرب است که بعلت ویبریوکلرا گروه 01بوجود می آید .گروه 1O و0139 باعث همه گیری وبا می شوند .یک بیماری ناشی از توکسین است و اسهال آبکی مشخص کننده این بیماری ناشی از عمل توکسین کلرا می باشد
این بیماری در شلوغی و جنگ و خشکسالی به صورت اپیدمی رخ می دهد و از طریق خوردن غذا یا آب آلوده منتقل می گردد .
تظاهرات کلنیکی :
وبا طیف وسیعی از لحاظ بالینی دارد . تقریبا 75% هیچ نشانه ای تدارد ،20% دچار اسهال می شوند که قابل افتراق از اسهال ایجاد شده توسط دیگر ارگانیسم ها نیستند . در تعداد اندکی 2-5% از افراد مبتلا به عفونت اسهال آبکی ،استفراغ و از دست رفتن آب بدن رخ می دهد .وبای علامت دار با اسهال آبکی حجیم ،بدون تب و زورپیچ آغاز می شود .مدفوع بیماران وبایی ،ظاهرا مایع شفاف آغشته به موکوس سفید رنگ می گیرد که اصطلاحا مدفوع آب برنجی (شبیه آبی که در آن برنج شسته باشند ) نام دارد و معمولا بدون بو می باشد .یا بوی خفیف ماهی دارد .استفراغ می تواند شدید باشد . کرامپ های عضلانی درناک در پاها به دلیل اختلالات الکترولیتی شایع می باشد .بیماران شدیدا دهیدره ممکن است دچار شوک هیپوولمیک (نبض رادیال ضعیف و فشار خون پایین ) شوند
روشهای لنتقال
انتقال وبا از راه مدفوعی –دهانی است .ار آنجا که بیش از یک میلیون ارگانیسم برای ایجاد بیماری مورد نیاز است .وبا منحصرا از طریق آب یا غذای آلوده منتقل می گردد .انتقال توسط تماس مستقیم فرد به فرد نادر است .ممکن است آب در سر منشاء خود آلوده شود .آب سطحی و آب چاههای کم عمق منابع عفونت هستند .غذاهای آبکی که کمی بعد از پختن آلوده شده اند و برای چند ساعت در دمای اتاق مانده اند ،محیطی عالی برای رشد ویبریوکلرا آماده می کنند .غذاهای دریایی ناپخته و خام ،میوه جات و سبزیجات خام می توانند وبا را منتقل کنند .
تشخیص و درمان :
تنها راه برای تائید وجود ویبریوکلرا تشخیص آزمایشگاهی است در بیماران دچار دهیراتاسیون نمونه ها را بعد از شروع مایع درمانی وریدی می توان جمع آوری کرد. با وجود این تمونه ها را قبل از درمان با آنتی بیوتیک شروع کنید.
در اغلب بیماران مبتلا به وبا ،تنها درمان با O.R.S کافی است .در موارد دهیراتاسیون شدید ،بمنظور پیشگیری از بروز شوک ،نارسایی کلیه و مرگ در ابتدا می بایست مایعات و الکترولیتهای از دست رفته را با محلولهای وریدی جبران کرد. محلول وریدی ارجح رینگرلاکتات می باشد در صورت عدم دسترسی می توان از نرمال سالین یا محلول قندی نمکی استفاده نمود .
توجه :تجویز محلولهای قندی تنها ،هیچگونه اثری در درمان دهیدراتاسیون نداشته و نمی بایست تجویز شوند .
- بیمارانی که در اولین ارزیابی انجام شده هیچ نشانه ای از دهیدراتاسیون ندارد (حال عمومی خوب ،هوشیار ،چشمهای طبیعی ،دهان و زبان مرطوب وبرگشت پوستی خوب دارند )می توان در منزل آنها را درمان کرد ،به این بیماران به اندازه مصرف دو روز پودر O.R.S تجویز می شود .نحوه تجویز بصورت زیر می باشد :
|
سن
|
مقدار محلول تجویزی پس از هربار دفع مدفوع
|
تعداد پاکتهای O.R.S مورد نیاز
|
|
کمتر از 24 ماه
|
ml 100 - 50
|
به اندازه ml500 در روز
|
|
2-9 سال
|
ml 200- 100
|
به اندازه ml1000ر روز
|
|
10 سال به بالا
|
هر چقدر که میل دارد
|
به اندازه ml2000ر روز
|
- در مبتلایان نسبی (آرام و بی قرار ،چشمهای فرورفته ،اشک ندارد ،دهان خشک ،با ولع می نوشد ،برگشت پوستی آهسته دارد ) جویز O.R.S باید براساس جدول زیر تجویز شود .
|
مقدار تخمین محلول O.R.S برای تجویز در 4 ساعت اول در بیماران دچار دهیراتاسیون شدید
|
|
وزن به Kg
|
کمتر از Kg 5
|
Kg9 /7- 5
|
Kg 9/10 -8
|
Kg 9/15-11
|
Kg 9/29-16
|
بیشتر از Kg 30
|
|
|
مقدار O.R.S
|
Ml 400-200
|
Ml600-400
|
Ml800-600
|
Ml1200-800
|
Ml2200-1200
|
Ml4000-2200
|
|
- با ضرب کردن وزن بیماربه Kg درعدد 75 مقدار O.R.Sمورد نیاز محاسبه می شود .
بیماران را هر 2-1ساعت یکبار ارزیابی کنید و ادامه درمان با توجه به علائم بالینی انجام می شود .
- در بیماران دچار دهیدراتاسیون شدید (خواب آلوده یا بیهوش،چشمهای فرورفته ، بدون اشک ،زبان بسیار خشک ،عدم توانایی نوشیدن ،برگشت پوستی بسیار آهسته )مایعات داخل وریدی را می بایست تجویز نمود که Ml100 رینگرلاکتات به ازای هر کیلوگرم وزن بدن
|
سن
|
ابتدا Ml30 به ازای هر Kgدر عرض ...تجویز کنید
|
سپس Ml70به ازای هر Kg به صورت وریدی در عرض ...تجویز کنید
|
|
شیرخواران کمتر از 12 ماه
|
یک ساعت
|
در عرض 5 ساعت
|
|
یکساله یا بزرگتر
|
در عرض نیم ساعت
|
در عرض 5/2 ساعت
|
بعد از اینکه Ml30 به ازای هر Kgمایع وریدی تجویز شد باید بیمار را مجدا ارزیابی کرد و سپس از آن نیز هر 1-2 ساعت یکبار ارزیابی را انجام داد .پس از 6 ساعت در مورد شیرخواران و یا 3 ساعت در افراد 1سال و بزرگتر باید بیمار را مجدا ارزیابی کامل قرار داد .
- تجویز آنتی بیوتیک حجم و طول مدت اسهال و مدت عفونت زایی را کاهش می دهد .در بیماران دچار دهیدراتاسیون شدید توصیه می شود .
|
آنتی بیوتیک
|
کودکان
|
بزرگسالان
|
|
داکسی سیکلین
|
-
|
Mg 300
|
|
تتراسیکلین
|
Kg/ Mg5/12
|
Mg 500
|
|
کوتریموکسازول
|
Kg/ Mg5
|
Mg160
|
|
|
Kg/25 Mg
|
Mg 800
|
|
فورازولیدون
|
Kg/ Mg 25/1
|
Mg 100
|
|
اریترومایسین
|
Kg/ Mg 10
|
Mg 250
|
عوارض :در بیماران مبتلا به دهیدراتاسیون شدید دو عارضه ممکن است رخ دهد :
1- ادم ریه (سرفه و اشکال در تنفس) 2- نارسایی کلیه
سه قاعده ساده برای پیشگیری از وبا
1- از غذای پخته استفاده کنید 2- آب آشامیدنی را بجوشانید یا کلر بزنید 3- دستهای خود را با آب و صابون بشوئید
مرداد 84 –واحد پیشگیری و مبارزه با بیماریها –مرکز بهداشت پاوه