شناخت وپیشگیری بیماری کریمه کنگو

شبکه بهداشت درمان پاوه – واحد پیشگیری و مبارزه با بیماریها

شناخت و پیشگیری بیماری کریمه کنگو (Crimean Congo Haemorrhagic Fever) :

با توجه به اینکه اخیراً (سال 91) مواردی از بروز و فوت ناشی از بیماری تب خونریزی دهنده کریمه کنگو در سطح کشور گزارش گردیده است لذا جزوه آموزشی فوق برای آگاهی  اقشار جامعه پیرامون شناخت و پیشگیری این بیماری توسط شبکه بهداشت درمان پاوه تهیه و تدوین شده است که امید است  با مطالعه آن درکنترل بیماری مشارکت داشته باشیم. (واحد بیماریها تلفن : 7221324)

تب خونریزی دهنده کریمه کنگو چیست ؟

بیماری حاد ویروسی خونریزی دهنده قابل انتقال از حیوان به انسان می باشد که بصورت ناگهانی شروع شده و موجب مرگ حداکثر 50% از بیماران می گردد. بیماری در دامها علائم قابل توجهی ندارد و پس از گزش انسان توسط کنه آلوده ، ویروس کمتر از یک هفته در بدن باقی

می ماند. مخزن اصلی ویروس در طبیعت کنه سخت از خانواده هیالوما می باشد ، ویروس در تمام مراحل تکامل کنه در بدن باقی می ماند و از طریق تخم به نسلهای بعد منتقل می گردد.

جوندگان به عنوان مخزن ویروس شناخته شده اند(گاو ، گوسفند ، بز ، خرگوش ، جوجه تیغی و...)

وضعیت جهانی بیماری چگونه است؟

در بسیاری از کشورهای آفریقایی ، اروپایی ، آسیایی ، آندمیک است. در سال 2001 همه گیریهایی در جنوب آفریقا ، کوزوو ، آلبانی ، پاکستان و ایران گزارش شده است.

وضعیت بیماری در ایران چگونه است ؟

در طی سالهای اخیر بیماری در استانهای مختلف کشور مشاهده گردیده ، ولی بیشترین موارد از سیستان و بلوچستان ، اصفهان ، گلستان و خراسان و...گزارش شده است.

راه انتقال تب خونریزی دهنده کریمه کنگو چگونه است؟      

1-     تماس با دامهای آلوده

2-     تماس با خون و ترشحات و لاشه دام آلوده در زمان ذبح

3-     گزش انسان توسط کنه آلوده یا دستکاری و له کردن آن

4-     تماس با خون ، ترشحات و نمونه های بافتی آلوده

ضمناً احتمال ابتلاء به بیماری در صورت مسافرت به یک منطقه روستایی حتی بدون تماس آشکار با حیوانات یا گزش کنه ، وجود دارد.          

مراحل مختلف بیماری چگونه است ؟( بیماری 4 مرحله دارد):

1-     دوره کمون: پس از گزش کنه 1 تا 3 روز و حداکثر 9 روز می باشد. پس از تماس با خون و ترشحات و بافت حیوان و انسان مبتلا 5- 7 روز و حداکثر 2 هفته است.

2-     مرحله قبل از خونریزی : بیمار به طور ناگهانی دچار تب ، سردرد و درد عضلانی می گردد، ممکن است درد پشت چشم ، دل درد ، اسهال و استفراغ نیز ایجاد شود.

3-     مرحله خونریزی : معمولاً پس از 4 روز بیمار دچار پتشی ، پورپورا در پوست و مخاط می شود. علاوه بر این ممکن است استفراغ خونی و ملنا که نشان دهنده خونریزی گوارشی است و خلط خونی ، خونریزی از لثه ، خون در ادرار ، خونریزی از گوش ، ملتحمه و هپاتیت نیز ایجاد شود. در موارد شدید بیماری ، انعقاد داخل عروقی منتشر یا نارسایی یک یا چند عضو اتفاق می افتد.

4-دوره نقاهت : چنانچه بیمار فوت نکند معمولاً پس از 10 روز بتدریج با کمرنگ شدن ضایعات پوستی علائم بیماری برطرف شده و بیمار بهبود می یابد. شکل مزمن یا عود کننده بیماری وجود ندارد.

تعاریف تب خونریزی دهنده کریمه کنگو :

مورد مشکوک : شروع ناگهانی تب ، سردرد ، درد عضلانی و خونریزی به همراه یک یافته اپیدمیولوژیک در دو هفته قبل از شروع علائم (تماس با دام یا ذبح دام ،‌ تماس با  خون و ترشحات لاشه دام ، گزش کنه ، دستکاری کنه ، تماس با بیمار مشکوک به CCHF و مسافرت به یک منطقه روستایی آلوده)

مورد محتمل : مورد مشکوک دارای پلاکت کمتر از 150000 در میلی لیتر یا کاهش 50% تعداد پلاکت در طی 3 روز ، که می تواند همراه لکوپنی یا لکوسیتوز باشد.

مورد قطعی : مورد محتملی که تست سرولوژیک (Igm یا IgG) اختصاصی مثبت داشته باشد. موارد مشکوک را بلافاصله تلفنی به مرکز بهداشت گزارش نمائید. امکان ایجاد اشکال خفیف و بدون علامت بیماری وجود دارد.

درمان تب خونریزی دهنده کریمه کنگو چگونه است؟

اساس درمان مراقبت از بیمار ، اصلاح آب و الکترولیت و در صورت لزوم جایگزینی خون و پلاکت می باشد. ریباویرین داروی ضد ویروسی موثری است که در موارد محتمل کاربرد دارد و به مقدار زیر استفاده می شود: 30 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بیمار یکجا ، سپس 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بیمار  هر 6 ساعت برای 4 روز ، سپس 5/7 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن بیمار هر 8 ساعت برای 6 روز.

روشهای پیشگیری از ابتلا به تب خونریزی دهنده کریمه کنگو:

1-     ذبح دامها در کشتارگاهها

2-     استفاده از وسایل یمنی شامل : کلاه ، عینک ، ماسک ، روپوش ، پیش بند پلاستیکی ، دستکش و چکمه در هنگام ذبح دام

3-     حفاظت فردی جهت جلوگیری از گزش کنه شامل : استفاده از پیراهن آستین بلند ، شلوار بلند ، چکمه و دستکش در هنگام تماس با دام ، تعویض لباس ، چکمه و دستکش پس از تماس با دام و شستشوی آنها

4-     عدم جداسازی کنه با دست بدون دستکش از بدن دام

 5- استفاده از وسایل ایمنی در هنگام تماس با موارد مشکوک تب خونریزی دهنده کریمه کنگو بخصوص اگر بیمار دچار خونریزی شده باشد ، شامل : کلاه ، عینک ،‌گان ، ماسک ، پیش بند پلاستیکی ، دستکش و چکمه یا روکفشی

همه افرادی که به اتاق بیمار رفت و آمد دارند شامل : پرستار ، پزشک ، خدمتکاران و ملاقات کنندگان باید از وسایل ایمنی استفاده نمایند.

لازم به ذکر است که علائم واضحی از بیماری در دام آلوده(به استثنای تب و پرخونی لاشه ) وجود ندارد لذا تشخیص بیماری در دامها با مشکل مواجه می باشد.