سم چیست؟
هرگونه ماده‌ای جامد، مایع یا گاز است که در هنگام ورود به بدن یا تماس توسط اثر شیمیایی‌اش سلامتی را مختل می‌کند یا باعث مرگ می‌شود.
راههای ورود سم به بدن:
1- خوردن
2- استنشاق
3- تزریق
4- جذب پوستی یا مخاطی
خوردن
خوردن شایعترین راه مسمومیت است. قسمت اعظمی از سم از طریق روده باریک و نه از معده جذب می‌شود. بنابراین درمان بیمار قبل از آنکه سم از معده به روده باریک وارد شود اهمیت دارد.
استنشاق:
ورود سم از طریق استنشاق اثر فوری‌تری نسبت به خوردن دارو دارد (در این موارد سم به صورت گاز، بخار، دود یا ذرات معلق در هوا است)
تزریق:
سم می‌تواند زیر پوست، به درون عضله یا مستقیماً به درون یک رگ خونی تزریق شود، گزش حشرات جزء این دسته هستند.
جذب پوستی یا مخاطی:
ماده می‌تواند از طریق تماس با غشاهای مخاطی وارد بدن شود.
نشانه‌ها و علائم بیماران دچار مسمومیت بستگی به سم خاص و طریقه ورود آن به درون بدن دارد.
نشانه‌ها و علائم:
نشانه‌ها و علائم ناشی از خوردن سم بسته به آنچه که خورده شده است فرق می‌کند علائم شایع عبارتند از:
- تهوع
- استفراغ
- اسهال
- تغییر وضعیت هوشیاری
- دردهای شکمی
- سوختگی‌ها یا لکه‌های اطراف دهان، درد در دهان یا گلو
- بوهای غیرعادی بدن یا تنفس
- تنفس مشکل
- تغییر سرعت ضربان قلب (سریع یا آهسته)
در برخورد با افراد مسموم باید به چه نکاتی توجه کرد:
بررسی صحنه از نظر نوع ماده (یا داروی) خورده شده یافتن قوطی‌های داروی خالی قرص‌ها و کپسول‌های پراکنده در محیط، یافتن مواد شیمیایی ریخته شده. حلال‌ها، پاک‌کننده‌ها و ... در اطلاعاتی که شما به مامورین امدادی می‌دهید بسیار موثر است.
1- چه نوع ماده‌ای خورده است؟
2- آیا همراه آن الکل نیز صرف کرده است؟
3- زمان خوردن سم کی بوده است؟
4- زمان خوردن سم چقدر طول کشیده است (بیمار چه مدت زمانی در معرض مواد سمی قرار گرفته است)؟
5- چه مقدار از ماده مصرف شده است؟
6- آیا فرد دیگری اقدام به درمان مسمومیت کرده است؟
7- در صورتی که فرد مسموم بی‌هوش باشد و به تحریکات شما پاسخ ندهد. سریعاً با اورژانس 115 تماس بگیرید.
مراقبت‌ها:
اگر کمتر از نیم ساعت از خوردن ماده سمی گذشته است با خورانیدن مقداری آب گرم که کمی نمک در آن حل شده است بیمار را وادار به استفراغ کنید.
در چه مواردی نباید بیمار را وادار به استفراغ کرد:
1- اگر بیمار مشتقات نفتی، قلیایی و یا اسیدی خورده باشد.
2- اگر بیمار در حال تشنج بوده و یا سابقه بیماری شدید قلبی داشته باشد.
3- اگر بیمار باردار است.
4- اگر بیمار هوشیار نباشد.
توجه داشته باشید که زمان، نقش بسیار مهمی در درمان مسمومیت دارد و علی‌رغم بهبود ظاهری، بیمار باید جهت بررسی بیشتر به مراکز درمانی انتقال یابد.
توصیه‌های ایمنی برای پیشگیری از مسمومیتها در سفر:
1- از مصرف نوشیدنیهای گرم در لیوانهای یکبار مصرف شفاف خودداری کنید.
2- از مصرف غذا در اماکن فاقد کارت بهداشتی در طول مسیر خودداری کنید.
3- مواد غذایی را در ظروف در بسته نگهداری کنید.
4- سعی کنید از مواد غذایی فاسد نشدنی استفاده کنید.
5- در سفر از خوردن میوه‌های فاقد پوست نظیر انگور خودداری کنید.
6- از قراردادن مواد شیمیایی در ظروف و بطری‌های نوشیدنی بپرهیزید.
7- در صورت استفاده از غذاهای کنسرو شده پس از اطمینان از تاریخ مصرف آن و دارا بودن مجوز وزارت بهداشت ابتدا آن را به مدت 20 دقیقه جوشانده و سپس مصرف نمایید.